Zegar słoneczny 24h

23.11.2021

Design

Finalista MDE 2020/21 zwycięzcą konkursu na 24-godz. zegar słoneczny

Alek Rokosz – finalista Mazda Design Experience 2020/21 – został zwycięzcą konkursu architektonicznego na „24-godzinny zegar słoneczny” organizowanego przez Fundację IDEANOVA. Zwycięski projekt rzeźby zostanie zrealizowany u stóp Zamku Królewskiego na Wawelu przy ul. Powiśle 11 w Krakowie, gdzie będzie wskazywać godzinę również po zmroku, imitując ruch Słońca.

Już nikt nie patrzy na zegary miejskie. Dlaczego podnosić wzrok, skoro najdokładniejszy czas atomowy możemy sprawdzić, sięgając do własnej kieszeni? Zegar na zabiegany XXI wiek powinien przede wszystkim uświadomić upływ mijającego czasu.

Uniwersalny Chronometr Dobowy (UCD) to zegar słoneczny w wersji 2.0. Tak jak klasyczny zegar słoneczny pokazuje nam upływ czasu na podstawie pozornego ruchu słońca i rzucanego przez nie cienia. Jednak wprowadzone zostało kilka unowocześnień.

Po pierwsze, została zaimplantowana regulacja kąta gnomonu, który powinien zgadzać się dokładnie z szerokością geograficzną miejsca, w którym się znajduje. Tym samym, gdziekolwiek jesteśmy, cień gnomonu zawsze wskaże właściwą godzinę czasu słonecznego. Dodatkowo podziałka na tarczy Zegara została przygotowana w taki sposób, aby móc z niej odczytać czas słoneczny dla różnych miejsc, kiedy będzie on podróżował po świecie.

W ciągu dnia instalacja aktywnie kumuluje energię słoneczną, aby po zmroku oddać ją w jej najbardziej naturalnym stanie – w formie wiązki światła. Kiedy gaśnie słońce i znika cień gnomonu, w jego miejsce pojawia się promień światła, który kontynuuje wędrówkę po tarczy, pokazując dokładną godzinę słoneczną. Sfera umieszczona na czubku gnomonu to symboliczne miniaturowe słońce. Rozświetla się ona własnym światłem, kiedy prawdziwe słońce zachodzi za horyzont. Świetlista kula unosi się w powietrzu i jak ognik przyciąga uwagę przechodniów.

Cała technika ukryta jest pod osłoną tarczy zegara. Instalacja dysponuje dwoma mechanizmami: jednym umożliwiającym pochylenie gnomonu i dokładną regulację jego kąta pochylenia. Drugi mechanizm, umieszczony pod tarczą godzinową, jest odpowiedzialny za emisję promienia świetlnego i jego ruch wokół zegara zgodnie z czasem słonecznym.

Zegar składa się z kilku demontowalnych części, co ułatwia jego transport. Każda z części zegara, z racji swojej unikalnej formy, powinna najlepiej zostać odlana w metalu. Brąz byłby tu najbardziej wskazany, z jednej strony z racji jego walorów estetycznych (ciemny odcień z lekkimi zielono-niebieskimi przebarwieniami), z drugiej jest to szlachetny materiał, który dobrze zniesie próbę czasu i warunki atmosferyczne. Powierzchnia zegara powinna być gładka i przyjemna w dotyku. Gdyby jednak pełen odlew okazał się zbyt ciężkim rozwiązaniem, dopuszczalne jest wykonanie zegara z metalizowanego kompozytu.

Uniwersalny Chronometr Dobowy to zegar świetlny sam od początku do końca napędzany światłem. Choć mierzy godziny, to jego głównym zadaniem jest unaocznić nam mijające chwile, pozwolić przystanąć i docenić jak cenny jest czas.